Een historische kijk op Wildernis, Ontginningen, Frontiers en Nieuwe Samenlevingen. Lezing door Tim Soens in het kader van Studium Generale Planeet B. Het studium generale vertrekt dit jaar van een utopisch gedachte-experiment. Planeet B bestaat en er is leven mogelijk!
Nostalgie naar de mythische begindagen van een gemeenschap treffen we in heel wat culturen aan. Oorsprongsmythes vertellen hoe in de 11de en 12de eeuw Hollandse kolonisten vanaf het hoge land de uitgebreide veenmoerassen van de Lage Landen introkken, en er een nieuwe samenleving stichtten, gekenmerkt door een niveau van vrijheid en samenwerking, dat ongezien was in het feodale Europa van de middeleeuwen. Hun nazaten deden dit in de 17de eeuw nog eens dunnetjes over, toen ze aan de monding van de Hudson Nieuw-Nederland stichtten. En natuurlijk is er de Amerikaanse Frontier, het Wilde Westen, waar Amerikaanse kolonisten in de 19de eeuw de verstikkende Europese beschaving achter zich lieten en in de wildernis de “primitieve kracht van hun ras” (Frederik Jackson Turner, 1893) herontdekten en er de directe democratie en het vrije ondernemerschap uit de grond stampten. Los van alle mythevorming stelt zich de vraag of historische pionierssamenlevingen nu echt zo verschillend waren van de samenlevingen die de kolonisten ontvluchtten. Waren kolonisten niet vooral gelukzoekers, op zoek naar een hogere sociale status dan ze in hun thuisland konden bereiken? En was die wildernis wel zo wild en onontgonnen als de beeldvorming het doet uitschijnen?
Tim Soens is hoogleraar ecologische en middeleeuwse geschiedenis verbonden aan het Centrum voor Stadsgeschiedenis van de Universiteit Antwerpen. Zijn onderzoek richt zich op de langetermijnevolutie van de interactie tussen mens en natuur in verstedelijkte samenlevingen, tussen de late middeleeuwen en de negentiende eeuw. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de geschiedenis van rampen en calamiteiten, rivier- en kustgebieden, stadslandbouw en de ecologische interactie tussen stad en platteland. Hij werkt momenteel aan een vergelijkend onderzoek naar overstromingsrampen in het Noordzeegebied tussen 1250 en 1800.
i.s.m. Universiteit & Samenleving