Tot op vandaag blijft één van de grootste historiografische vragen hoe we het ontstaan van Wereldoorlog 1 kunnen verklaren, één van de meest verschrikkelijke bloedvergieten in de geschiedenis. Kwam het door een toevallige samenloop van omstandigheden in 1914, een blind proces “slaapwandelen” van Europese elites, of is er een diepere verklaring? Was Wereldoorlog 1 het logische gevolg van een eeuw kapitalistische globalisering en imperialisme? Wat kunnen we er vandaag uit leren, nu de geopolitieke spanningen terug oplaaien?
Meer dan een historisch debat, was het voor veel marxisten van die tijd een existentiële politieke vraag. Hoe moesten de kersverse socialistische bewegingen zich navigeren in de stijgende koorts van militarisme? Stond internationale arbeiderssolidariteit boven nationalistisch belang? In deze lezing bestuderen we de verschillende standpunten van de belangrijkste marxistische denkers van die tijd: Rosa Luxemburg, Karl Kautsky, Vladimir Lenin, Jean Jaurès en Leon Trotsky.
Via een reconstructie van deze debatten, bespreken we de hedendaagse literatuur en haar inzichten over de relatie tussen 19e eeuwse globalisering, kapitalisme, imperialisme en het ontstaan van WO I. Als laatste maken we de sprong naar de 21e eeuw en haar oplaaiende geopolitieke spanningen.
Brecht Rogissart is doctoraatsonderzoeker aan de EUI. Hij onderzoekt het Belgische kapitalisme en haar ontwikkeling tijdens de eerste globale economie (1870-1914).
Het marxisme is in de eerste plaats een analysemethode, een manier om de wereld politiek, sociaal en economisch te begrijpen. Een analysemethode die op een open en ondogmatische manier moet worden toegepast (wat in het verleden helaas niet altijd is gebeurd), en uiteraard ook met vele andere inzichten kan worden aangevuld.