Victoria Lomasko en Anna Moiseenko

Terugblik en verslag van onze leden- en vriendendag in Brugge (2024).

Afgelopen zaterdag kwamen leden en sympathisanten samen op onze Leden- en Vriendendag in Brugge. Het hoogtepunt van de dag was ongetwijfeld de aanwezigheid van de internationaal gerenommeerde Russische kunstenares Victoria Lomasko, die samen met regisseur Anna Moiseenko deelnam aan een boeiend nagesprek volgend op de vertoning van Tree of Violence, een aflevering uit de documentairereeks Draw for Change. Een terugkerend thema in deze documentaire zowel als in haar kunstwerken, is de rol van vrouwen in protesten en het verband tussen een autoritaire staatsmacht en gendergerelateerd geweld in de privésfeer. 

Lomasko, die in 2022 haar thuisland ontvluchtte, staat bekend om haar grafische reportages over sociale onrechtvaardigheid en onderdrukking in Poetins Rusland. Ze vertelde ons hoe ze in dat onderzoek op de grenzen stootte van grafische reportage om en benadrukte dat kunst niet alleen verslag doet van de realiteit, maar ook een brug slaat tussen generaties en perspectieven: “Het vergroten van gebeurtenissen vraagt om het vergroten van taal – dit is hoe een kunstenaar van reportage naar symboliek gaat.” Anna Moiseenko, die de documentaire mede regisseerde, gaf tijdens het gesprek inzicht in de samenwerking met Lomasko en hoe zij samen verhalen vertellen die vaak buiten het bereik van de reguliere media vallen. 

Ook in het Westen worden sommige van hun standpunten met weinig enthousiasme ontvangen. Haar ervaringen met protesten in Minsk lieten een bittere nasmaak achter bij Lomasko, die ervoor pleit de slagkracht van protest en activisme niet te overschatten. “Zelfs als een hele bevolking de straat opgaat, werkt dat niet in een dictatuur,” zei Lomasko tijdens haar talk. “Kan protest dienen als een effectief middel om het politieke systeem te veranderen, of zijn bijeenkomsten in de 21e eeuw niets meer dan theateroptredens geworden voor mensen om hun frustraties te ventileren?” Misschien kan de kunstenaar een andere rol innemen, één die de onbewandelde pistes en grijze zones opzoekt in een gepolariseerde samenleving. 

De dag werd afgesloten met een presentatie van Lomasko’s boek The Last Soviet Artist, waarin ze de overgang van de Sovjetperiode naar het huidige Rusland beschrijft, en hoe kunst in die context een krachtig middel blijft om onderdrukking te weerstaan en te strijden voor vrijheid.

Naast dit culturele luik was er in de ochtend ruimte voor een vruchtbaar gesprek met onze leden over de toekomst van het Masereelfonds, waarin thema’s zoals onze strijd tegen extreemrechts en verjonging centraal stonden.

We kijken terug op een geslaagde dag vol inspiratie, reflectie en verbondenheid, en kijken uit naar wat de toekomst brengt!