Dossier: Decreet Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk
Origineel bericht werd gepubliceerd op website van De Federatie
Op 13 november, 7 weken na de decretaal bepaalde datum, hakte de Vlaamse Regering de knoop door over de structurele werkingssubsidies voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk voor 2026 – 2030. De beslissing volgt op de beoordeling van de eind 2024 ingediende beleidsplannen. In april kregen organisaties een preadvies van de beoordelingscommissies. In juli volgde een definitief advies met vermelding van een subsidiebedrag. Eind september kondigde de Vlaamse regering een besparingsplan aan. Op het cultuurbudget moest 20 miljoen euro bespaard worden. 4,3% of 3,6 miljoen euro daarvan haalt men nu bij het sociaal-cultureel werk. Het totaalbudget van 83 miljoen euro krimpt dus tot 79,4 miljoen euro. De regering gaf – bij monde van minister Gennez – aan “88% van de adviezen van de beoordelingscommissie te volgen“, maar daar zijn bijzonder veel kanttekeningen en vraagtekens bij te zetten.
Stijgingen voor 44 organisaties afgetopt op 3 procent
Van de al eerder erkende landelijke organisaties adviseerden de commissies aan 44 van hen een subsidiestijging omdat ze hun beleidsplan heel positief beoordeelden. Het werd een koude douche: ze krijgen allemaal amper 3% extra subsidie. Voor organisaties die een stevige stijging verdienden, betekent dit een wereld van verschil. 3% meer is overigens een feitelijke achteruitgang gezien de stijgende personeels- en werkingskosten. Het is onuitlegbaar dat zo’n grote besparing gebeurt op de organisaties met de meest lovende adviezen. Daarbij komt nog dat heel wat van die stijgers 5 jaar geleden nieuwkomers waren in het decreet die toen ongeveer de minimumsubsidie van 150.000 euro kregen. Bij sommigen stond het water al aan de lippen en nu ze eindelijk meer middelen konden en zouden krijgen, wordt dit gekortwiekt. Ook organisaties die al langer erkend zijn, konden voor het eerst meer dan 25% extra subsidie krijgen. Wat eindelijk een broodnodige inhaalbeweging mogelijk maakte voor veel organisaties die al verschillende beleidsperiodes aan eerder lage subsidiebedragen werken. Hun ambities worden zo in de kiem gesmoord. Dit zet terecht kwaad bloed bij deze veelbelovende organisaties. Een gevoel dat gedeeld wordt door de hele sector.
12 organisaties niet langer erkend
De twaalf al erkende organisaties die een advies tot stopzetting van hun subsidie kregen, verliezen hun structurele subsidies, conform het advies van de commissie. Voor enkele van deze organisaties betekent dit het einde van een lange lijdensweg na een zeer intensieve periode van remediëren en onzekerheid. Die onzekerheid werd overigens nog groter door de ‘beslissing’ van de Vlaamse regering om in april ‘niet te beslissen’ over hun remediëringstrajecten. De Federatie leeft mee met de werknemers en vrijwilligers die deze stopzetting van subsidies moeten verteren en begeleidt hen graag bij eventuele vragen.
10 nieuwe instromers krijgen 3% minder dan geadviseerd
10 organisaties die voor de eerste keer een beleidsplan indienden, krijgen een erkenning. De Vlaamse Regering volgt daarbij het advies van de beoordelingscommissie, maar legt het subsidiebedrag voor iedereen 3% lager dan geadviseerd. Dat deze organisaties ongeveer het gevraagde bedrag krijgen, is voor hen een goed startpunt om zich de komende jaren verder te ontwikkelen als landelijke sociaal-culturele organisatie. Eén kandidaat-instromer, HOTM, krijgt geen erkenning (zie hieronder).
Geen subsidie voor HOTM en LABO
LABO vzw verliest al zijn subsidies. De motivatie van de regering luidt dat ze “niet ondubbelzinnig afstand namen van gewelddadige actie”. Daarmee verwijst de regering naar een vermeende betrokkenheid bij Code Rood, maar levert daar geen bewijzen van. Dezelfde argumentatie – ook zonder bewijs – wordt gehanteerd bij HOTM (Headquarters Of The Movement). Zij schreven als nieuwkomer een positief beoordeeld beleidsplan maar blijven met lege handen achter. Dit is een nooit eerder vertoonde inbreuk op het ‘civiel perspectief’, één van de fundamenten van het decreet. Beide organisaties stappen naar de Raad van State, daarbij ondersteund door De Federatie en de hele sector.
Vier organisaties vallen terug op 150.000 euro
Vier organisaties worden door de Vlaamse Regering op het decretaal basisbedrag van 150.000 euro geplaatst. Motivatie? “Steun aan acties van Code Rood”. Ook hier wordt deze beschuldiging niet hard gemaakt. Deze organisaties konden hier op geen enkele manier op reageren. Voor deze organisaties is dit dus een -plots verzonnen- nieuw beoordelingscriterium waarvan niemand op de hoogte was en compleet willekeurig op enkele organisaties toegepast werd. Deze motivatie stoelt dus niet op aantoonbare feiten en mist ook elke decretale en juridische grond. Ook deze vier organisaties stappen –ondersteund door De Federatie en de hele sector – naar de Raad van State.
12 regionale Avansa’s
De 12 regionale Avansa’s kregen te horen dat hun subsidies voor de komende beleidsperiode ‘gelijk’ blijven. De Vlaamse regering besliste om de huidige subsidiebedragen van 2025 te behouden. Máár daarbij werd geen rekening gehouden met de gevraagde index, nieuwe inwonersaantallen of toepassing van de regiovorming zoals ons decreet voorziet. Dit komt neer op een generieke besparing die best pijn doet. Gevraagd naar de reden voor het niet volgen van deze basisspelregels, volgde een belofte op rechtzetting. Op 25 november werden uiteindelijk bijgestuurde bedragen gecommuniceerd. Samen moeten de Avansa’s, tav het geadviseerde bedrag, een besparing van 9,2% slikken!
31 organisaties krijgen minder subsidies, 25 organisaties hetzelfde bedrag
Adviezen die een status-quo of een daling van subsidies vooropstelden, werden grotendeels gevolgd. Op deze bedragen werd geen extra besparing doorgevoerd. Bij 4 organisaties werden adviezen getemperd, iets waar De Federatie ook voor gepleit had omdat het over onrechtvaardigheden in de huidige procedure ging. Zo blijven 2 organisaties die een negatief advies kregen op hun beleidsplan wel in het decreet omdat ze eerder een positieve evaluatie hadden. Ze verliezen wel subsidies. 2 andere organisaties kregen een buitenproportionele daling, tot bijna 50%, geadviseerd die ook werd bijgestuurd.
‘Technische correcties’ met vraagtekens
Bij een tiental organisaties wordt er – zonder nader genoemde motivatie – afgeweken van het advies. De Vlaamse regering spreekt zelf van ‘technische correcties’, maar het is onduidelijk op welke procedurele of administratieve basis men hier afwijkt van de adviezen. Het lijken dus eerder ‘politieke’ correcties, iets wat minister Gennez in het plenair parlementair debat op 19 november ook toegaf.
Nieuw decreet operationeel tegen 30 april 2027
Een aanpassing van het decreet op het sociaal-cultureel volwassenenwerk stond al in het regeerakkoord. In plaats van zich daarvoor te richten op het einde van de legislatuur, wil de Vlaamse regering dit versneld doen. Al op 30 april 2027 zou het nieuwe decreet – met omzeggens minder planlast en een aangepast beoordelingssysteem – in werking treden. Er zijn nog veel vraagtekens, maar de regering laat uitschijnen dat organisaties die niet erkend werden of wiens subsidie stopgezet werd, samen met nieuwe organisaties dan een aanvraagdossier kunnen indienen. De subsidies voor sociaal-culturele projecten blijven naar verluidt bewaard. Sinds de vorige legislatuur mogen organisaties die al een decretale subsidie ontvangen echter geen projectsubsidie meer aanvragen. Ze zijn vooral bedoeld voor niet-erkende organisaties of organisaties uit aanverwante sectoren om met de ‘laboratoriumrol te experimenteren.