Onze focus in dit themajaar ligt op de digitale evolutie , de toenemende flexibilisering van de arbeid en de toenemende ongelijkheid, onzekerheid en armoede voor grote groepen van mensen als gevolg.
Begrippen als ‘platformkapitalisme’ en ‘datamining’ duiken op. De concentratie van grote verzamelingen data in de handen van enkele bedrijven is voor ons problematisch. Niet de data die je opgeeft wanneer je een bestelling doet bij een webwinkel, of de inlogdata van je Facebookpagina, maar juist de ‘ruis’ daaromheen. Alle data die men onbewust prijsgeeft: de likes, surfgedrag, contacten, tijd die men op een webpagina doorbrengt, en meer. Al die informatie wordt systematisch verzameld en gebruikt om ons gedrag te voorspellen. En ons te sturen. We nemen de sluiers weg van onder meer Google en Facebook, en onthullen een genadeloze nieuwe fase van het kapitalisme waarin niet natuurlijke hulpbronnen, maar de burger zelf als grondstof fungeert.
De afgenomen sociale bescherming en de toenemende flexibilisering van de arbeid leidt tot ongelijkheid, toenemende armoede en groeiende onzekerheid voor grote groepen van mensen. Ook diegenen die vandaag nog behoren tot de middenklasse zien hun inkomsten en arbeidskwaliteit bedreigt. De angst voor verlies aan levenskwaliteit heeft een zware impact op een groeiend deel van de bevolking. Concurrentie wordt de norm in interpersoonlijke omgangsvormen en leidt tot individualisering.
De flexibilisering van de arbeid wordt mee voorwaarts gestuwd door de bliksemsnelle digitale evolutie. De digitalisering zorgt ervoor dat het arbeidsproces steeds intenser kan worden gemonitord, opgedeeld en versneden volgens de noden van werkgever.
De rol van technologie reikt in onze moderne Westerse samenleving nog veel verder. Naast de positieve aspecten die de technologie in de toekomst zal blijven spelen zijn er echter ook een aantal schaduwzijden aan deze ontwikkelingen. De verspreiding en massale gebruik van computertechnologie heeft gezorgd voor een enorme machtsconcentratie in de handen van een aantal mondiale spelers op de technologiemarkt. Als quasi-monopolisten zijn ze in staat om een enorme data sets te verwerven die allerlei gegevens van individuele gebruikers te verzamelen en als grondstof door te verkopen aan derden. De concentratie van zulke grote verzamelingen data in de handen van enkele bedrijven is problematisch.
Naast vragen over de bescherming van de privacy van individuele gebruikers, kunnen ook vragen gesteld worden bij het gebruik of misbruik ervan. Het gebruik van data van Facebook door Cambridge Analytica voor de beïnvloeding van de presidentsverkiezingen in de VS geeft aan dat data-concentratie en het commercieel verhandelen van der gelijke dat een gevaar inhoudt voor de democratie. Het gebruik van dataverzameling door de Chinese overheid om de eigen bevolking te surveilleren toont aan dat de technologische ontwikkelingen kunnen leiden tot een verregaande disciplinering van individuen. Om de nefaste gevolgen van IT-technologie te gen te gaan, gaan steeds meer stemmen op om de IT-technologie en infrastructuur collectief te ontwikkelen. De idee van digitale commons (open internet, internetplatformen en open-source soft ware) moet een democratisch alternatief bieden.